ฟันปลอมคืออะไร ?
ฟันปลอมคือวัสดุสังเคราะห์ที่สร้างเลียนแบบฟันธรรมชาติ เพื่อนำมาสวมทดแทนฟันธรรมชาติที่เสียไป แบ่งออกเป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ
1) ฟันปลอมติดแน่น ( Fixed Denture) เป็นฟันปลอมที่ทำจากวัสดุที่ทนทาน นำมาติดลงฐานหรือคอฟันธรรมชาติ ใช้ในกรณีที่ผู้ป่วยสูญเสียฟันไป 1-2 ซี่ และมีฟันหลังบริเวณที่สูญเสียไปเพื่อใช้เป็นฟันหลัก ฟันปลอมชนิดนี้มีข้อดีคือ ผู้ป่วยจะไม่รู้สึกรำคาญ มีความสวยงานเป็นธรรมชาติ แต่มีข้อเสียคือ ต้องกรอฟันธรรมชาติที่เป็นหลักออกไป ถ้าผู้ป่วยดูแลรักษาไม่ดีจะเกิดการผุใต้สะพานฟัน ทำให้สูญเสียฟันได้ และมีราคาสูง
2) ฟันปลอมถอดได้ (Removable Denture) ทำในกรณีผู้ป่วยมีการสูญเสียฟันตั้งแต่ 1 ซี่ ขึ้นไป หรือไม่มีฟันในช่องปากเลย ฟันปลอมชนิดนี้มีข้อดีคือ ราคาต่ำกว่าแบบติดแน่น ไม่ทำลายฟันธรรมชาติที่เหลืออยู่ แต่มีข้อเสียคือผู้ป่วยต้องปรับตัวในการใส่ฟันปลอม และต้องถอดเข้าออกมาทำความสะอาด
ฟันปลอมแบบถอดได้แบ่งตามวัสดุที่ใช้ทำได้ 3 ชนิด ดังนี้
1. ฟันปลอมถอดได้ฐานพลาสติก มักใส่ชั่วคราวระหว่างรอให้แผลถอนฟันหายสนิท มีข้อดีคือ กรณีที่มีการสูญเสียฟันเพิ่มสามารถเสริมฟันที่หายไปได้ สามารถเสริมฐานฟันปลอมให้แนบสนิทกับสันเหงือกที่ยุบตัวลงไปได้ กรณีที่ฟันปลอมหลวม ราคาถูก แต่มีข้อเสียคือ ฟันปลอมจะชิ้นใหญ่ และคลุมฟันธรรมชาติมากถ้าทำความสะอาดไม่ดี ฟันธรรมชาติจะผุได้ และฟันปลอมจะแตกหักได้ง่ายเพราะวัสดุมีความแข็งแรงน้อย ต้องระวังไม่ทำตก
2. ฟันปลอมถอดได้โครงโลหะ ข้อดีคือชิ้นเล็กกว่าแบบพลาสติก คลุมฟันน้อยกว่า น้ำหนักเบา ทำให้ผู้ป่วยยอมรับฟันปลอมได้ง่ายกว่าแบบพลาสติก และแข็งแรงมากกว่า ข้อเสียคือแพงกว่าแบบพลาสติก และถ้ามีการสูญเสียฟันธรรมชาติที่เป็นหลักยึดฟันปลอม จะต้องทำฟันปลอมชิ้นใหม่
3. ฟันปลอมถอดได้ฐานยืดหยุ่นพิเศษ มีข้อดีคือมีความยืดหยุ่น เมื่อผู้ป่วยใช้งานจะเจ็บน้อยกว่า 2 แบบแรก มีความสวยงาม เนื่องจากตะขอมีสีเหมือนเหงือกทำให้มองไม่เห็นตะขอเวลายิ้มหรือพูด ข้อเสียคือดูแลรักษายุ่งยากกว่า 2 แบบแรก เนื่องจากวัสดุมีความพรุน จะเกิดการเปลี่ยนสีง่าย ต้องใช้น้ำยาทำความสะอาดเฉพาะ และอุณหภูมิที่สูงมากๆ จะทำให้วัสดุฐานฟันปลอมเสียความยืดหยุ่นไป
เมื่อทราบแล้วว่าเหมาะกับฟันปลอมแบบใด ก็ควรจะทราบถึงการดูแลรักษาฟันปลอมแต่ละแบบ เพื่อที่เราจะได้ใช้งานฟันปลอมนั้นได้อย่างคุ้มค่าที่สุด และยืดอายุการใช้งานของฟันปลอมตลอดจนรักษาสุขภาพในช่องปากด้วย
การดูแลสุขภาพของผู้ใช้ฟันปลอมแบบถอดได้
การปรับตัวให้เข้ากับฟันปลอม
แรกเริ่มใส่ฟันปลอมอาจรู้สักแปลกๆ เช่น ฟันปลอมใหญ่เกินไป ติดขัดเวลาพูด เพราะโดยมากฟันปลอมจะมีขนาดใหญ่กว่าเหงือก น้ำลายออกมากถือเป็นเรื่องปกติ ไม่ควรกังวลใจเพราะในไม่ช้าจะสามารถปรับตัวและผ่านพ้นช่วงนี้ไปได้
บางคนอาจรู้สึกว่าพูดไม่ชัด เนื่องจากการใส่ฟันปลอมอาจเปลี่ยนรูปทรงของปากไปบ้าง จึงมีผลต่อการออกเสียง ควรหมั่นฝึกพูดด้วยเสียงดังๆ หน้ากระจก สังเกตและปรับปรุงจนลิ้นกับฟันปลมทำงานสัมมพันธ์กัน แล้วจะพูดได้เป็นธรรมชาติเอง
ในการรับประทานอาหารนั้น ฟันปลอมไม่อาจใช้ขบเคี้ยวของแข็งแรงๆ อย่างฟันธรรมชาติได้ ควรเริ่มทานอาหารอ่อนๆ หรือนิ่มๆ คำเล็กๆ ก่อน และเคี้ยวด้วยฟันทั้งสองข้างพร้อมๆ กัน เมื่อชินกับฟันปลอมสามารถบังคับฟันปลอมได้แล้ว จึงค่อยๆ เพิ่มความแข็งและขนาดของอาหารให้ใหญ่ขึ้น
กรณีสันเหงือกเล็กและแบน การรับประทานอาหารยาบางชนิด หรือการลดน้ำหนักอาจส่งผลต่อความกระชับระหว่างสันเหงือกและฟันปลอม อาจใช้ครีมติดฟันปลอมช่วยยึดฟันปลอมกับสันเหงือกให้แน่นขึ้น เพื่อเสริมสร้างความมั่นใจและอำนวยความสะดวก เช่น กรณีที่ฝึกพูดและรับประทานอาหาร โดยใช้ฟันปลอมในระยะแรกเมื่อเริ่มชินกับฟันปลอม และสามารถบังคับควบคุมฟันปลอมได้แล้ว จึงหยุดใช้ครีมติดฟันปลอมได้
การรักษาความสะอาดฟันปลอม
ความสะอาดของฟันปลอมเป็นสิ่งสำคัญสำหรับอนามัยของช่องปาก ฟันปลอมอาจเป็นแหล่งสะสมของเศษอาหาร หินปูน และแบคทีเรีย สาเหตุของกลิ่นปาก และโรคเหงือก การทำความสะอาดฟันปลอมอย่างได้ผลมี 2 วิธี
1. การแช่ ควรใช้น้ำยาแช่ฟันปลอมอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง เพื่อกำจัดคราบสกปรก เศษอาหาร และแบคทีเรีย
2. การแปรง ควรแปรงฟันปลอมหลังรับประทานอาหารทุกครั้ง และควรใช้แปรงสีฟัน และยาสีฟันสำหรับฟันปลอมโดยเฉพาะ เนื่องจากวัสดุทำฟันปลอมมีความละเอียดอ่อนและบอบบางกว่าฟันธรรมชาติ การทำความสะอาดโดยใช้แปรงสีฟันและยาสีฟันทั่วไป อาจเป็นอันตรายต่อผิวของฟันปลอมได้
ควรตรวจสุขภาพ ฟันปลอมและช่องปากเป็นประจำทุก 6 เดือน เพราะความกระชับของฟันปลอมอาจสูญเสียไป เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงตามธรรามชาติของเหงือกและปาก ตลอดจนอุปนิสัยบางอย่างที่ไม่เหมาะสม เพื่อปรับฟันปลอมให้กระชับ และปรับแนวฟันให้เข้ากับรูปร่างเหงือก ตลอดจนตรวจหารอยผุใต้สะพานฟัน เพื่อไม่ให้ฟันผุลุกลามจนต้องสูญเสียฟันธรรมชาติไป.
